Anh hùng đất việt – Lý Công Uẩn
Lên ngôi trị nước, nhà Nam vượng; Cầm quân dẹp loạn, xứ Man bình…
Mẹ nhờ tinh tuý với Thần linh(2)
Cổ Pháp sinh thành bậc Thánh minh
Chữ Thần trên gạo điềm linh ứng(3)
Hạt mận trong lê mộng rõ rành(4)
Lên ngôi trị nước, nhà Nam vượng
Cầm quân dẹp loạn, xứ Man bình(5)
Ban chiếu dời đô, rồng cất cánh(6)
Thăng Long muôn thuở đất Kinh Thành.
Năm 2017
Đông Quan
– Chú thích:
- Lý Công Uẩn tức là vua Lý Thái Tổ (974 – 1028), là vị vua sáng lập ra nhà Lý, trị vì từ năm 1009 đến năm 1028.
- Theo truyền thuyết, mẹ Lý Công Uẩn họ Phạm, đi chơi chùa Tiêu Sơn, cảm ứng với Thần linh rồi có mang, sinh Lý Công Uẩn vào năm Giáp Tuất, niên hiệu Thái Bình năm thứ 5 (974). Lúc lên 3 tuổi ông được Lý Khánh Văn nhận làm con nuôi. Từ nhỏ ông đã thông minh, tuấn tú khác thường. Nhà sư Vạn Hạnh ở chùa Lục Tổ khen rằng: “Đứa bé này không phải người thường, lớn lên ắt có thể giải nguy gỡ rối, làm bậc minh chủ trong thiên hạ”.
- Thời vua Lê Long Đĩnh, hương Diên Uẩn, châu Cổ Pháp, có cây gạo bị sét đánh, có chữ trên ấy. Vị sư Vạn Hạnh Vạn Hạnh mới bảo Lý Công Uẩn rằng: “Mới rồi tôi thấy chữ bùa sấm kỳ lạ, biết họ Lý cường thịnh, tất dấy lên cơ nghiệp. Nay xem trong thiên hạ người họ Lý rất nhiều, nhưng không ai bằng Thân vệ là người khoan thứ nhân từ được lòng dân, lại đang nắm binh giữ quyền trong tay, đứng đầu muôn dân chẳng phải Thân vệ thì còn ai đương nổi nữa…”
- Có lần Lê Long Đĩnh mơ ăn qủa lê lại thấy hạt mận (mận còn gọi là lý), mới tin lời sấm là họ Lý sẽ lên thay họ Lê, bèn ngầm tìm người họ Lý giết đi nhưng Lý Công Uẩn không bị hại. Long Đĩnh qua đời, con trai Lê Long Đĩnh còn nhỏ, Lý Công Uẩn được các đại thần Đào Cam Mộc và sư Vạn Hạnh tôn ngôi vua, miếu hiệu là Lý Thái Tổ.
- Theo Đại Việt sử ký toàn thư, tháng Hai năm Tân Hợi (1011), tức là năm Thuận Thiên thứ hai, vua Lý Thái Tổ mang quân đi phạt quân Cử Long ở Ái Châu, đánh bại Cử Long. Tháng 10 năm Thuận Thiên thứ 4 (Quý Sửu 1013), vua lại thân chinh đánh quân Man ở châu Vị Long và giành chiến thắng. Năm Thuận Thiên thứ 11 (Canh Thân 1020), ông lệnh cho con đem quân đi đánh Chiêm Thành, và giành chiến thắng. Các vương quốc láng giềng như Chiêm Thành và Chân Lạp đều sang triều cống nhà Lý, nên việc bang giao thời bấy giờ được yên trị.